एक पेड माँ के नाम मोहिम जुलै २०२५ मध्ये युके दौऱ्यावर असताना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी नॉरफोक येथील राजा चार्ल्स तिसरांच्या रॉयल इस्टेटमध्ये ‘एक पेड माँ के नाम’ या उपक्रमांतर्गत एक खास झाडाचे रोप भेट दिले. ही भेट केवळ औपचारिक नव्हती, तर भारताच्या पर्यावरणाशी निगडीत मूल्यांचा आणि सांस्कृतिक श्रद्धेचा आंतरराष्ट्रीय पातळीवरील प्रत्यय होता.
‘एक पेड माँ के नाम’ म्हणजे काय?
ही एक हरित चळवळ आहे जी पंतप्रधान मोदींनी सुरू केली. यात लोकांना त्यांच्या आईच्या स्मरणार्थ किंवा सन्मानार्थ झाडे लावण्याचे आवाहन केले आहे. यामागचा उद्देश म्हणजे निसर्गाशी भावनिक नातं निर्माण करणे आणि सामूहिक वनीकरणाला चालना देणे.
भेटवस्तूचे वैशिष्ट्य
मोदींनी राजा चार्ल्स यांना जे झाड भेट दिलं, ते होतं –
डेव्हिडिया इनव्होलुक्राटा ‘सोनोमा’ (Davidia involucrata ‘Sonoma’)
याला ‘कबुतर झाड’ किंवा ‘रुमाल झाड’ म्हणतात.
याची पांढऱ्या फुलांसारखी पाने फडफडणाऱ्या कबुतरासारखी वाटतात.
झाडाची लागवड रॉयल गार्डनमध्ये शरद ऋतूत केली जाईल.
भेटीमागील उद्दिष्ट आणि अर्थ
ही भेट म्हणजे केवळ एक रोप नाही, तर भारतातील हरित राजनैतिकतेचा एक प्रतीकात्मक संदेश आहे –
पर्यावरण संरक्षण आणि सस्टेनेबिलिटीमध्ये भारताचा सक्रिय सहभाग
राजकीय आणि सांस्कृतिक सॉफ्ट पॉवरचा वापर करून जागतिक मंचावर भारताची छाप
राजा चार्ल्स यांच्याशी पर्यावरणीय मूल्यांची सुसंगती, कारण ते अनेक वर्षांपासून सेंद्रिय शेती, हरित तंत्रज्ञान आणि हवामान बदल यावर काम करत आहेत.
भारत-युके संबंधांवर याचे परिणाम
या भेटीनंतर दोन्ही देशांमध्ये खालील बाबींमध्ये सहकार्य वाढले:
मुक्त व्यापार करार (FTA) बाबत चर्चेतील गती
योग आणि आयुर्वेद या भारताच्या सांस्कृतिक परंपरांचा आदानप्रदान
तरुणांमध्ये खेळ आणि सांस्कृतिक राजनैतिकतेद्वारे सहभाग वाढवण्याचा प्रयत्न
जागतिक प्रभाव
या भेटीतून भारताने हवामान बदलावरील जागतिक कृतीत नेतृत्वाची भूमिका स्पष्ट केली.
भारताच्या ‘लोकप्रेरित पर्यावरण चळवळीं’चा जागतिक पातळीवर प्रचार झाला.
‘एक पेड माँ के नाम’ या भावनिक आणि पर्यावरणपूरक मोहिमेची जागतिक स्वीकृती वाढली.
निष्कर्ष: एक पेड माँ के नाम मोहिम
‘एक पेड माँ के नाम’ अंतर्गत पंतप्रधान मोदींनी दिलेली भेट म्हणजे हरित मुत्सद्देगिरीचा एक आदर्श नमुना आहे. भारताच्या सांस्कृतिक मूल्यांना पर्यावरणीय जबाबदारीशी जोडून आंतरराष्ट्रीय नेत्यांसोबतचा संवाद अधिक अर्थपूर्ण करण्यात आला आहे. राजा चार्ल्स तिसऱ्यांसारख्या पर्यावरणप्रेमी नेत्याला ही भेट देणे म्हणजे भारताने सांस्कृतिक आणि पर्यावरणीय कूटनीतीचा एक सुंदर संगम साधला आहे.
