भारताच्या ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला बळकटी देणारी नॅशनल बँक फॉर अ‍ॅग्रिकल्चर अँड रुरल डेव्हलपमेंट (नाबार्ड) ही संस्था १२ जुलै २०२५ रोजी ४४ वर्षांची झाली. या निमित्ताने संपूर्ण देशभरात विविध उपक्रमांचे आयोजन झाले. नाबार्डच्या या वाढदिवसानिमित्त ग्रामीण भागातील विकास, आर्थिक समावेश आणि सहकारी संस्थांच्या बळकटीकरणावर भर देण्यात आला. नाबार्ड ४४ वा स्थापना दिन
नाबार्डची स्थापना कशी झाली?
नाबार्डची स्थापना १२ जुलै १९८२ रोजी, बी. शिवरामन समितीच्या शिफारशींवरून करण्यात आली. त्याचा उद्देश होता – शाश्वत शेती, ग्रामीण विकास आणि लघुवित्त संस्थांना मदत करणे. ही संस्था ग्रामीण भागात आर्थिक संधी निर्माण करून शेती, सिंचन, कुटीर उद्योग यांना हातभार लावते.
४४ व्या वर्धापन दिनाचे मुख्य ठळक मुद्दे:
“रूट्स ऑफ चेंज” या नावाचा माहितीपट सादर करण्यात आला.
एफपीओ (शेतकरी उत्पादक संस्था), हस्तकला उत्पादक, आणि सहकारी बँका यांचे विशेष प्रदर्शन ठेवण्यात आले.
“निधी” नावाची विशेष प्रकाशन पुस्तिका प्रसिद्ध झाली.
“सहकारी संस्था एक चांगले जग घडवतात” या थीमखाली जनजागृती कार्यक्रम घेण्यात आले.
डिजिटल सक्षमीकरण, आर्थिक पोहोच, आणि पर्यावरणपूरक शेती यावर भर देण्यात आला.
महत्त्वाचे प्रकल्प आणि निधी:
आंध्र प्रदेश:
नाबार्डच्या आंध्र प्रदेश कार्यालयाने ₹४२,८४२ कोटी कर्ज व ₹३१.८३ कोटी अनुदान जाहीर केले.
नांद्याल, पूर्व आणि पश्चिम गोदावरी जिल्ह्यांमध्ये नवीन जिल्हा कार्यालये सुरु केली.
अरुणाचल प्रदेश:
RIDF अंतर्गत ₹४,६१३ कोटींच्या ४८५ प्रकल्पांना मंजुरी.
हे प्रकल्प रस्ते, सिंचन, पाणी, उपजीविका निर्मिती यासाठी वापरले जातील.
नाबार्डची भविष्यातील दिशा:
हवामान-संवेदनशील शेतीला चालना देणे.
सहकारी संस्था व पतसंस्था यांचे डिजिटायझेशन.
पूर्व व ईशान्य भारतातील दुर्गम भागात वित्तीय सेवा पोचवणे.
शाश्वत ग्रामीण रोजगार निर्मिती व तळागाळातील लोकांसाठी संधी वाढवणे.
नाबार्डचे महत्त्व का वाढते आहे?
आज जेव्हा शाश्वत विकास आणि आर्थिक समावेशनाच्या गोष्टी होतात, तेव्हा नाबार्डसारख्या संस्थांची भूमिका अत्यंत महत्त्वाची ठरते. ही संस्था केवळ आर्थिक सहाय्य करत नाही, तर ग्रामीण भागात आत्मनिर्भरता वाढवते, शेतीला आधुनिक दिशा देते आणि तरुणांना ग्रामीण भागातच संधी उपलब्ध करून देते.
निष्कर्ष: नाबार्ड ४४ वा स्थापना दिन
नाबार्डच्या ४४ व्या स्थापना दिनाने पुन्हा एकदा स्पष्ट केले की ग्रामीण भारताच्या समृद्धीसाठी मजबूत संस्थात्मक समर्थन किती महत्त्वाचे आहे. त्यांच्या पुढील वाटचालीस शुभेच्छा – कारण शाश्वत भारत घडवताना, नाबार्ड हे एक अनमोल स्तंभ आहे.
