16 डिसेंबर हा दिवस भारतात दरवर्षी विजय दिवस म्हणून साजरा केला जातो, तो 1971 च्या युद्धात भारताच्या विजयाचे प्रतीक आहे. या दिवशी 1971 च्या युद्धात शहीद झालेल्या शूर सैनिकांना श्रद्धांजली अर्पण केली जाते. या युद्धातून बांगलादेश पाकिस्तानपासून स्वतंत्र झाला आणि पाकिस्तानी सैन्याला बिनशर्त भारतासमोर शरणागती पत्करावी लागली. या युद्धात भारताचे 2500-3843 जवान शहीद झाले. दुसरीकडे या युद्धात पाकिस्तानचे सुमारे 9000 सैनिक मारले गेले.
मनोरंजक तथ्य: अमर जवान ज्योती 1971 च्या युद्धात शहीद झालेल्या शूर सैनिकांच्या सन्मानार्थ नवी दिल्लीतील इंडिया गेटजवळ बांधण्यात आली होती. 26 जानेवारी 1972 रोजी तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी याचे उद्घाटन केले होते.
पार्श्वभूमी
1947 मध्ये भारताच्या फाळणीने पाकिस्तान हा नवा देश अस्तित्वात आला, पाकिस्तानचा एक महत्त्वाचा भाग “पूर्व पाकिस्तान” (सध्याचा बांगलादेश) होता. पूर्व पाकिस्तान भौगोलिकदृष्ट्या पाकिस्तानपासून खूप दूर होता, शिवाय भाषिक आणि सांस्कृतिकदृष्ट्या पाकिस्तानपेक्षा खूप वेगळा होता. त्यामुळे कालांतराने पूर्व पाकिस्तानमध्ये स्वातंत्र्याची मागणी जोर धरू लागली.
१९७१ चे युद्ध
भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील १९७१ चे युद्ध दोन आघाड्यांवर लढले गेले. हे युद्ध ३ डिसेंबर १९७१ रोजी सुरू झाले. हे युद्ध भारत आणि पाकिस्तानमध्ये पूर्व आणि पश्चिम आघाड्यांवर लढले गेले. या युद्धात पाकिस्तानचा पराभव झाला. ज्याचा परिणाम म्हणून पाकिस्तानचे लेफ्टनंट जनरल ए.ए. च्या. नियाझींना 16 डिसेंबर 1971 रोजी 93,000 पाकिस्तानी सैनिकांसह आत्मसमर्पण पत्रावर स्वाक्षरी करावी लागली. या युद्धामुळे पूर्व पाकिस्तानला स्वातंत्र्य मिळाले आणि ते बांगलादेशच्या रूपाने एक नवीन राष्ट्र बनले.
