“बुरेव्हेस्टनिक (9M730)” क्षेपणास्त्र (Russia)

9M730 Burevestnik — Nuclear-powered Cruise Missile :

• घोषणा: रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी अणुऊर्जेवर चालणाऱ्या 9M730 “बुरेव्हेस्टनिक” क्रूझ क्षेपणास्त्राच्या यशस्वी चाचणीची घोषणा केली.

• नाटो वर्गीकरण: SSC-X-9 “Skyfall”

• अर्थ: “बुरेव्हेस्टनिक (Burevestnik)” रशियन भाषेत “Storm Petrel (वादळ पक्षी)” असा अर्थ आहे.

तांत्रिक वैशिष्ट्ये

• प्रणोदन प्रणाली:

  • लघु अणुभट्टीवर चालणारी (nuclear-powered propulsion)

  • क्षेपणास्त्राला अमर्यादित ऑपरेशनल रेंज आणि दीर्घ उड्डाण सहनशक्ती (long endurance) प्रदान करते.

• पल्ला (Range): सुमारे 14,000 किमी

• उड्डाण कालावधी: सुमारे 15 तास सतत उड्डाण

• उड्डाण वैशिष्ट्ये:

  • कमी उंचीवर उड्डाण

  • अप्रत्याशित उड्डाण मार्ग (unpredictable trajectory)

  • कमी रडार दृश्यमानता (low radar visibility)

• सक्षमता:

  • अणु-सक्षम (nuclear-capable)

  • जगभर कुठेही सामरिक पेलोड पोहोचवू शकते.

धोरणात्मक महत्त्व

• पारंपरिक क्षेपणास्त्रविरोधी संरक्षण प्रणालींना बायपास करण्यास सक्षम.

• सामरिक प्रतिबंधकतेत (strategic deterrence) मोठा बदल घडवणारे शस्त्र.

• अमर्यादित रेंज + लवचिक मार्ग = जागतिक सुरक्षा समतोलात बदल.

चाचणी तपशील

• ठिकाण: अलीकडच्या लष्करी सरावांमध्ये चाचणी.

• कामगिरी:

  • 14,000 किमी उड्डाण

  • 15 तास हवेत सतत उड्डाण

• लष्करी आदेश:

  • पुतिन यांनी तैनातीसाठी आवश्यक पायाभूत सुविधा तयार करण्याचे निर्देश दिले.

  • जनरल व्हॅलेरी गेरासिमोव्ह उपस्थित होते.

• भू-राजकीय संदेश:

  • युक्रेन आघाडीवरील लष्करी निरीक्षणासोबत ही घोषणा — जागतिक सामरिक संदेश अधोरेखित करते.

UPSC साठी लक्षात ठेवण्याजोगे मुद्दे :  — Nuclear-powered Cruise Missile

1. “Burevestnik (9M730)” – Nuclear-powered, long-range cruise missile.

2. Range: 14,000 km | Flight time: 15 hours

3. Propulsion: Mini nuclear reactor (अणुऊर्जेवर चालणारे)

4. NATO Name: SSC-X-9 Skyfall

5. Significance: Bypasses missile defense systems, enhances strategic deterrence.

6. Announced by: Vladimir Putin during military exercise (2025 context).