भारतातील पहिला सहकारी संचालित CBG आणि पोटॅश प्रकल्प कोपरगाव येथे सुरू

कोपरगाव, महाराष्ट्र: भारतातील पहिला सहकारी संचालित CBG प्रकल्प
केंद्रीय गृह व सहकार मंत्री अमित शहा यांनी सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना, कोपरगाव येथे भारतातील पहिल्या सहकारी संचालित कॉम्प्रेस्ड बायोगॅस (CBG) आणि पोटॅश ग्रॅन्युल प्रकल्पाचे उद्घाटन केले.

हा प्रकल्प देशातील वर्तुळाकार अर्थव्यवस्थेकडे (Circular Economy) वाटचाल करणारा एक महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरत आहे.

 प्रकल्पाची वैशिष्ट्ये

• या एकात्मिक प्रकल्पात साखर प्रक्रियेतून निर्माण होणारा जैविक कचरा आणि इतर कृषी अवशेषांचा वापर करून

  • स्वच्छ इंधन (CBG) आणि

  • पोटॅशयुक्त सेंद्रिय खत (Granules) तयार केले जाते.

• हा सहकारी मॉडेलवर आधारित असल्याने स्थानिक शेतकरी आणि भागधारकांना मालकीहक्क व नफा वाटा मिळणार आहे.

• प्रकल्पाद्वारे इथेनॉल उत्पादनाच्या पलीकडे विविधता आणून कृषी उद्योगांचे मूल्यवर्धन साधले जाईल.

 महत्त्व आणि उद्दिष्टे

• राष्ट्रीय सहकारी विकास महामंडळ (NCDC) या प्रकल्पाला आर्थिक व तांत्रिक पाठबळ देत आहे.

• सरकारच्या ग्रामीण अर्थव्यवस्था सशक्तीकरण योजनेचा हा भाग असून

  • सहकारी संस्था,

  • महिला बचत गट, आणि

  • पतसंस्था मजबूत करण्याचे उद्दिष्ट आहे.

• याशिवाय सरकारने 1,000 प्रक्रिया युनिट्स स्थापन करून शेतकऱ्यांना उच्च दर्जाचे बियाणे आणि MSP वाढीचा लाभ देण्याची योजना आखली आहे.

 फायदे आणि संधी

1. ऊर्जा स्वावलंबन:

   • CBG इंधनामुळे आयातित जीवाश्म इंधनांवरील अवलंबित्व कमी होईल.

2. कचऱ्याचे मूल्यवर्धन:

   • साखर उद्योगातील जैविक अवशेष खतांमध्ये रूपांतरित होतील.

3. शेतकऱ्यांचे उत्पन्नवर्धन:

   • बायोमास पुरवठा करणाऱ्या शेतकऱ्यांना अतिरिक्त उत्पन्न मिळेल.

4. विस्तारयोग्यता:

   • प्रकल्पाचे यशस्वी मॉडेल देशभरातील इतर साखर सहकारी संस्थांमध्ये राबवले जाईल.

5. पर्यावरणपूरक दृष्टिकोन:

   • कचरा कमी होईल, हरितगृह वायू उत्सर्जन घटेल आणि हरित ऊर्जा लक्ष्यांना चालना मिळेल.

 आव्हाने आणि अंमलबजावणीतील विचार

• एकात्मिक उत्पादन संयंत्राची तांत्रिक विश्वासार्हता व कार्यक्षम वापर सुनिश्चित करणे आवश्यक आहे.

• कच्च्या मालाचा सतत पुरवठा आणि गुणवत्ता टिकवणे महत्त्वाचे ठरेल.

• न्याय्य लाभवाटप सहकारी सदस्य आणि शेतकऱ्यांमध्ये पारदर्शक ठेवणे आवश्यक आहे.

• देखभाल, लॉजिस्टिक्स आणि पर्यावरणीय मंजुरी यासंबंधी दीर्घकालीन नियोजनाची गरज आहे.

 मुख्य मुद्दे  : भारतातील पहिला सहकारी संचालित CBG प्रकल्प