भारताने ग्रामपंचायत स्तरावर पारदर्शक आणि सहभागी प्रशासनाचा आदर्श घालून देणारे ‘मेरी पंचायत’ हे मोबाईल अ‍ॅप्लिकेशन तयार केले आणि आता या अभिनव उपक्रमाला WSIS 2025 चॅम्पियन पुरस्काराने आंतरराष्ट्रीय गौरव मिळाला आहे. हा पुरस्कार जिनेव्हा (स्वित्झर्लंड) येथे पार पडलेल्या WSIS+20 उच्च-स्तरीय कार्यक्रमात प्रदान करण्यात आला. WSIS चॅम्पियन 2025 मेरी पंचायत
WSIS म्हणजे काय?
WSIS म्हणजे World Summit on the Information Society – हा उपक्रम आंतरराष्ट्रीय दूरसंचार संघ (ITU) मार्फत राबवला जातो. त्याचा उद्देश जगभरात माहिती आणि तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने समावेशक, लोक-केंद्रित समाज उभारणे हाच आहे.
“मेरी पंचायत” अ‍ॅप बद्दल थोडक्यात
पंचायती राज मंत्रालय आणि NIC यांनी संयुक्तपणे तयार केलेले हे अ‍ॅप भारतातील २.६५ लाख ग्रामपंचायतींना डिजिटलरित्या जोडते. हे केवळ एक माहिती देणारे अ‍ॅप नसून, ते ग्रामपंचायतीचे बजेट, कामकाज, तक्रारी, मालमत्ता, नागरिकांच्या सहभाग यांना थेट स्पर्श करते.
अ‍ॅपची महत्त्वाची वैशिष्ट्ये:
| वैशिष्ट्य | माहिती |
|---|---|
| रिअल-टाइम बजेट व पेमेंट माहिती | ग्रामपंचायतीच्या खर्चाची थेट माहिती |
| सार्वजनिक मालमत्तेची नोंदणी | शाळा, विहिरी, रस्ते अशा मालमत्तांचा तपशील |
| ग्रामसभा सहभाग | नागरिक थेट चर्चा व योजना प्रक्रियेत सहभागी |
| जिओटॅग्ड तक्रारी आणि ट्रॅकिंग | नागरिकांच्या तक्रारींचे निश्चित ठिकाणी निवारण |
| १२ भारतीय भाषांमध्ये उपलब्ध | विविध राज्यांतील ग्रामस्थांसाठी सोयीस्कर |
| सोशल ऑडिट आणि प्रकल्प रेटिंग | कामाच्या गुणवत्तेवर ग्रामस्थांचा अभिप्राय |
जागतिक स्तरावरील मान्यता: का महत्त्वाची आहे?
WSIS पुरस्कारात ‘सांस्कृतिक आणि भाषिक विविधता’ श्रेणीत भारताचा ‘मेरी पंचायत’ अ‍ॅप निवडला गेला. यामुळे भारताने ग्रामपातळीवर लोकशाही आणि पारदर्शकतेच्या बाबतीत दिलेले योगदान आंतरराष्ट्रीय स्तरावर सिद्ध झाले.
या अ‍ॅपमुळे:
तळागाळात डिजिटल साक्षरता वाढते
स्थानिक लोक प्रशासनात सहभागी होतात
ग्रामविकास अधिक योजनाबद्ध व जबाबदारीने घडतो
निधीचा उपयोग प्रभावीपणे होतो
निष्कर्ष: WSIS चॅम्पियन 2025 मेरी पंचायत
“मेरी पंचायत” अ‍ॅप हे केवळ डिजिटल साधन नाही, तर भारतातील ग्रामीण लोकशाहीचा आधुनिक चेहरा आहे. WSIS पुरस्कार ही मान्यता म्हणजे भारताच्या ‘डिजिटल गाव, सशक्त भारत’ या दृष्टिकोनाला मिळालेली एक आंतरराष्ट्रीय पावती आहे.
