Sudarshan Chakra Air Defence Mission सुदर्शन चक्र मोहीम ही भारताची स्वदेशी बहुस्तरीय हवाई संरक्षण प्रणाली म्हणून घोषित करण्यात आली आहे. शत्रूच्या क्षेपणास्त्रे, विमाने व ड्रोनसारख्या हवाई धोक्यांपासून धोरणात्मक, नागरी आणि राष्ट्रीय स्थळांचे संरक्षण करणे हे या मोहिमेचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे.
मिशनचा आढावा
इस्रायलच्या Iron Dome च्या समतुल्य भारतीय प्रणाली.
शत्रूच्या हवाई धोक्यांचा शोध, ट्रॅकिंग आणि निष्क्रियीकरण.
Soft Kill (इलेक्ट्रॉनिक व सायबर उपाय) + Hard Kill (क्षेपणास्त्रे, लेसर) यांचा एकत्रित वापर.
“ढाल आणि तलवार” या संकल्पनेवर आधारित संरक्षण.
तांत्रिक घटक
QRSAM (Quick Reaction Surface-to-Air Missiles)
VSHORADS (Very Short Range Air Defence System)
5 kW लेसर शस्त्र प्रणाली
गतिज व थेट ऊर्जा शस्त्रांचा वापर.
DRDO कडून यशस्वी पहिली उड्डाण चाचणी.
मल्टी-डोमेन एकत्रीकरण
जमीन, हवा, सागरी, समुद्राखालील आणि अवकाश आधारित सेन्सर्सचे नेटवर्क.
ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance) चे रिअल-टाईम एकत्रित चित्र.
जलद व अचूक प्रतिसादासाठी सर्व डोमेनचे एकत्रीकरण.
प्रगत संगणन आणि एआय वापर
कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI), बिग डेटा अॅनालिटिक्स, क्वांटम टेक्नॉलॉजीचा वापर.
मोठ्या प्रमाणावर डेटा प्रक्रिया करून त्वरित धोके ओळखणे.
एआय-आधारित निर्णय प्रक्रियेमुळे वेग आणि अचूकता वाढविणे.
परिणाम आणि धोरणात्मक महत्व : Sudarshan Chakra Air Defence Mission
भारत “शस्त्रबद्ध, सुरक्षित आणि आत्मनिर्भर” होण्यासाठी महत्त्वाचे पाऊल.
तांत्रिक सार्वभौमत्व आणि लष्करी तयारीत भर.
संरक्षण सिद्धांतात प्राचीन रणनीती + आधुनिक युद्ध संकल्पना यांचा संगम.
ऑपरेशन सिंदूर या अलीकडील संघर्षातील अनुभवावर आधारित धडे.
“शांती हवी असेल तर युद्धाची तयारी करा” – या तत्त्वाचा आधुनिक संदर्भ.
एकंदरीत, सुदर्शन चक्र मोहीम भारताला स्वदेशी, तांत्रिकदृष्ट्या प्रगत आणि बहुस्तरीय हवाई संरक्षण व्यवस्था देणारी ऐतिहासिक पायरी ठरत आहे.
