SASCI Tourism Investment India 2025 भारत सरकारने Special Assistance to States for Capital Investment (SASCI) योजनेअंतर्गत 2025 मध्ये पर्यटन क्षेत्राचा पहिल्यांदाच समावेश केला आहे. या पावलामुळे देशातील पर्यटन गुंतवणूक आणि रोजगार निर्मितीला मोठा हातभार लागणार आहे.
४० प्रकल्पांना मंजुरी
पर्यटन मंत्रालयाने २३ राज्यांमध्ये ४० प्रकल्पांना मंजुरी दिली आहे.
या प्रकल्पांसाठी केंद्र सरकारने ₹३२९५.७६ कोटी रुपये निधी मंजूर केला आहे.
सर्व प्रकल्पांचा निधी पूर्णपणे केंद्राकडून दिला जाईल.
राज्य सरकारे संचालन आणि देखभालीची जबाबदारी सांभाळतील.
SASCI योजना म्हणजे काय?
ही योजना २०२०-२१ मध्ये सुरू करण्यात आली.
उद्देश – राज्यांना व्याजमुक्त कर्जे देऊन भांडवली खर्च वाढवणे.
कोविड-१९ नंतरची आर्थिक पुनर्प्राप्ती, रोजगार निर्मिती आणि पायाभूत सुविधा विकास यासाठी ही योजना महत्त्वाची आहे.
अभ्यासानुसार, १ रुपया गुंतवल्यास ३ रुपये GDP मध्ये वाढतात.
पर्यटन विकासासाठी SASCI
२०२५ मध्ये प्रथमच पर्यटन क्षेत्राचा समावेश करण्यात आला.
प्रकल्पांची निवड खालील निकषांवर झाली :
कनेक्टिव्हिटी
विद्यमान पर्यटन परिसंस्था
वहन क्षमता
अपेक्षित आर्थिक व सामाजिक परिणाम
उद्दिष्टे :
उच्च-मूल्य असलेले देशांतर्गत व परदेशी पर्यटक आकर्षित करणे
पर्यटन खर्च वाढवणे
रोजगार निर्मिती करणे
जबाबदार व शाश्वत पर्यटनाला चालना देणे
भांडवली खर्च आणि परिणाम
भांडवली खर्च (Capex) म्हणजे दीर्घकालीन मालमत्तेमध्ये गुंतवणूक (पायाभूत सुविधा, तंत्रज्ञान).
सरकारने 2025-26 मध्ये ₹११.२१ लाख कोटी कॅपेक्स राखीव ठेवला आहे, जे GDP च्या ३.१% इतके आहे.
हे खर्च प्रतिचक्रीय साधनासारखे काम करतात –
मंदीत अर्थव्यवस्था स्थिर करणे
भविष्यातील महसूल वाढीस चालना देणे
खाजगी गुंतवणूक आकर्षित करणे
SASCI चा विस्तार आणि सुधारणा
योजना सुरू होताना (२०२०-२१) – ₹१२,००० कोटी
२०२४-२५ पर्यंत – ₹१,५०,००० कोटी पर्यंत वाढ
राज्यांनी केलेल्या सुधारणा :
इमारत नियमांमध्ये बदल
जमिनीचा वापर ऑप्टिमायझेशन
ग्रामीण जमिनीचे डिजिटायझेशन (९०% नकाशे भू-संदर्भित, ३०% ULPIN दिले)
रेकॉर्ड्सचे डिजिटायझेशन (९१%) → पारदर्शकता आणि वाद कमी
राज्यांची भूमिका आणि स्थानिक विकास : SASCI Tourism Investment India 2025
केंद्र सरकार निधी पुरवते, परंतु संचालन आणि देखभाल राज्यांची जबाबदारी असेल.
स्थानिक समुदाय, कारागीर आणि कामगारांना थेट फायदा.
रोजगार निर्मिती, कौशल्य विकास आणि समावेशक विकासाला चालना मिळण्याची अपेक्षा.
थोडक्यात : SASCI च्या माध्यमातून भारतातील पर्यटन क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात भांडवली गुंतवणूक झाली आहे. यामुळे केवळ पर्यटनाचा अनुभव सुधारेल असे नाही तर रोजगार निर्मिती, शाश्वत विकास आणि स्थानिक अर्थव्यवस्थेलाही गती मिळेल.
