RBI Internal Working Group (IWG) Report रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) 2025 मध्ये त्यांच्या अंतर्गत कार्यगटाच्या (IWG) अहवालाद्वारे तरलता व्यवस्थापन (Liquidity Management) सुधारण्यासाठी काही महत्त्वाच्या शिफारशी जाहीर केल्या आहेत. उद्देश आहे –
अल्पकालीन व्याजदरांवर नियंत्रण ठेवणे
बाजारात स्थिरता निर्माण करणे
चलनविषयक धोरण अधिक प्रभावी करणे
14-दिवसांच्या रेपोवर पुनर्विचार
आतापर्यंत 14-दिवसांचा चल दर रेपो / रिव्हर्स रेपो हा मुख्य ऑपरेशन होता.
पण बँका दीर्घकाळ निधी लॉक करण्यास अनिच्छुक असल्याने हे कमी परिणामकारक ठरले.
म्हणून IWG ने साप्ताहिक मुख्य ऑपरेशन्स आणि अधिक लवचिक साधनांचा वापर करण्याची शिफारस केली आहे.
WACR (Weighted Average Call Rate) हे ऑपरेटिंग लक्ष्य
अहवालानुसार WACR हेच मुख्य ऑपरेटिंग टार्गेट राहावे.
पण call money market मध्ये व्यवहार कमी झाले असल्याने RBI चा दरांवर ताबा कमी झाला आहे.
म्हणून व्याजदर कॉरिडॉरचे योग्य संतुलन राखण्याची गरज अधोरेखित केली आहे.
राखीव निधी आवश्यकता
किमान राखीव निधी (CRR) आणि सरासरी यंत्रणा यामुळे कॉल मनी दर स्थिर राहतात.
बँका आवश्यकतेपेक्षा जास्त दैनंदिन राखीव ठेवतात, ज्यामुळे या यंत्रणेचा परिणाम मर्यादित राहतो.
IWG ने दररोज किमान राखीव मर्यादा कमी करण्याची शिफारस केली आहे, ज्यामुळे खर्च कमी होईल आणि दर स्थिर राहतील.
प्रायमरी डीलर्सचा (SPDs) सहभाग
SPDs मुळे call money बाजारात अस्थिरता निर्माण होते, कारण त्यांना MSF सुविधा उपलब्ध नाही.
IWG ने SPDs ना MSF प्रवेश न देता, त्यांचा call money बाजारातील सहभाग हळूहळू कमी करण्याची सूचना केली आहे.
त्याऐवजी सरकारी सिक्युरिटीज मार्केटमध्ये त्यांची भूमिका कायम ठेवावी.
अधिशेष तरलतेची समस्या
बाजारात जास्त तरलता असल्यामुळे WACR वारंवार पॉलिसी रेटपासून विचलित होतो.
यामुळे RBI चे चलनविषयक धोरण कमी प्रभावी होते.
प्रभावी व्यवस्थापनाने ऑपरेटिंग टार्गेट पॉलिसी रेटच्या जवळ ठेवणे गरजेचे आहे.
कॉरिडॉरची रुंदी : RBI Internal Working Group (IWG) Report
भारतात व्याजदर कॉरिडॉर 50 बेसिस पॉइंट्स एवढा अरुंद आहे.
यामुळे अस्थिरता कमी होते, पण inter-bank व्यवहारांमध्ये घट होते.
अहवालानुसार कॉरिडॉरची रुंदी वाढवावी का यावर अधिक अनुभवजन्य अभ्यास करण्याची आवश्यकता आहे.
एकूणात, या आढाव्याचा उद्देश आहे –
तरलता व्यवस्थापन अधिक लवचिक व परिणामकारक करणे
अल्पकालीन दर पॉलिसी रेटच्या जवळ ठेवणे
बाजार स्थिरता वाढवणे
