नीरज घायवानचा 'होमबाउंड' २०२६ ऑस्करसाठी भारताकडून निवडला गेला Neeraj Ghaywan’s ‘Homebound’ selected for Oscars 2026

Table of Contents

Neeraj Ghaywan’s ‘Homebound’ selected for Oscars 2026 : भारतीय चित्रपटसृष्टीसाठी गौरवाचा क्षण म्हणजे दिग्दर्शक नीरज घायवान यांचा हिंदी चित्रपट ‘होमबाउंड’ २०२६ च्या ऑस्कर पुरस्कारांमध्ये सर्वोत्कृष्ट आंतरराष्ट्रीय फीचर फिल्म श्रेणीत भारताकडून अधिकृतपणे निवडला गेला आहे. ही घोषणा निवड समितीचे अध्यक्ष, ज्येष्ठ चित्रपट निर्माता एन. चंद्रा यांनी कोलकाता येथे पत्रकार परिषदेत केली. त्यांनी चित्रपटाच्या भावनिक खोली आणि सांस्कृतिक प्रासंगिकतेची विशेष प्रशंसा केली.

२४ भारतीय भाषांमधील विविध दावेदारांचा आढावा घेऊन १२ सदस्यीय उद्योग व्यावसायिक ज्युरीने एकमताने ‘होमबाउंड’ निवडला. ज्युरीत निर्माता, दिग्दर्शक, लेखक आणि पत्रकारांचा समावेश होता.

कथा आणि थीम

‘होमबाउंड’ हा चित्रपट पत्रकार बशरत पीर यांच्या न्यू यॉर्क टाईम्समधील लेख ‘टेकिंग अमृत होम’ वर आधारित आहे. कोविड-१९ साथीच्या काळातील मैत्री, जातीय भेदभाव आणि मृत्यूच्या गहन अनुभवावर या चित्रपटात प्रकाश टाकला आहे.

ग्रामीण भारताची पार्श्वभूमी असलेल्या कथेत, मुस्लिम आणि दलित बालपणीचे मित्र पोलिस दलात नोकरी करून प्रतिष्ठा मिळवण्याचा प्रयत्न करतात. त्यांच्या मैत्री आणि सामायिक स्वप्नांवर जातीय वास्तव, सांप्रदायिक ओळख आणि अनपेक्षित शोकांतिकेचा प्रभाव पडतो.

आंतरराष्ट्रीय महोत्सवांमध्ये प्रतिसाद

कान्स २०२५: Un Certain Regard विभागात प्रीमियर; ९ मिनिटांच्या उभ्या टाळ्यांनी प्रेक्षक मंत्रमुग्ध झाले.
टोरंटो आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव: People’s Choice श्रेणीत दुसरा उपविजेता.
इंडियन फिल्म फेस्टिव्हल ऑफ मेलबर्न (IFFM): सर्वोत्कृष्ट चित्रपट आणि सर्वोत्कृष्ट दिग्दर्शक पुरस्कार जिंकला.

प्रकल्पामागील टीम

‘होमबाउंड’ च्या निर्मितीमध्ये करण जोहर आणि आदर पूनावाला यांचा सहभाग आहे. प्रमुख कलाकारांमध्ये ईशान खट्टर, जान्हवी कपूर, विशाल जेठवा यांचा समावेश आहे. चित्रपटाला दिग्गज निर्माता मार्टिन स्कॉर्सेस यांनी कार्यकारी निर्माता म्हणून मार्गदर्शन केले, ज्यांनी घायवानच्या कामाचे कौतुक करताना “भारतीय चित्रपटसृष्टीत महत्त्वपूर्ण योगदान” असे म्हटले.

भारतीय स्वतंत्र चित्रपटसृष्टीचा विजय

नीरज घायवान यांचा हा प्रवास त्यांच्या पहिलेच समीक्षकांनी प्रशंसित ‘मसान’ (२०१५) या चित्रपटापासून सुरु झाला होता. ‘होमबाउंड’ त्यांच्या कथाकथनातील सूक्ष्मतेची, सामाजिक व मानवी संबंधांवरील दृष्टीची आणि सांस्कृतिक खोलाईची प्रतीक ठरतो. ऑस्कर समितीने दिलेली ही मान्यता भारतीय चित्रपटांच्या जागतिक प्रशंसेचे प्रतीक आहे.

ऑस्कर इतिहासात भारत

सर्वोत्कृष्ट आंतरराष्ट्रीय फीचर फिल्म श्रेणीत भारताला आतापर्यंत फक्त तीन नामांकन मिळाले आहेत:

मदर इंडिया (१९५७) – मेहबूब खान
सलाम बॉम्बे! (१९८८) – मीरा नायर
लगान (२००१) – आशुतोष गोवारीकर

दीपा मेहता यांच्या ‘वॉटर’ ला कॅनडा प्रतिनिधित्व म्हणून नामांकन मिळाले, पण भारतासाठी नाही. या श्रेणीत अजूनही भारताला ऑस्कर मिळालेला नाही, ज्यामुळे ‘होमबाउंड’ चा प्रवास अधिक उत्सुकतेचा ठरतो.