केरळने एक ऐतिहासिक टप्पा गाठला आहे. मुख्यमंत्री पिनाराई विजयन यांनी घोषणा केली की केरळ हे भारताचे पहिले पूर्णपणे डिजिटल साक्षर राज्य ठरले आहे. हा यश “डिजी केरळ प्रकल्प” (Digi Kerala Project) च्या पहिल्या टप्प्यात साध्य करण्यात आला असून यात 99.98% प्रशिक्षण यश मिळाले आहे. Kerala becomes India’s first fully digitally literate state
हा उपक्रम कसा राबवला गेला?
सर्वेक्षण: राज्यभरातील 1.5 कोटी नागरिकांपर्यंत, म्हणजेच 83.46 लाख कुटुंबांपर्यंत पोहोचले.
ओळख: यातून 21.88 लाख लोक डिजिटलदृष्ट्या निरक्षर असल्याचे समोर आले.
प्रशिक्षण: त्यातील 21.87 लाख लोकांना प्रशिक्षण देऊन परीक्षा घेतली आणि जवळजवळ सर्वांनी यश मिळवले.
यामध्ये विशेष म्हणजे 104 वर्षांचे M.A. अब्दुल्ला मौलवी बकावी यांनीही प्रशिक्षण पूर्ण केले – यावरून हा कार्यक्रम सर्व वयोगटांसाठी खुला आणि सुलभ असल्याचे दिसते.
या प्रकल्पाची वैशिष्ट्ये
स्थानिक स्वराज्य संस्थांमार्फत अंमलबजावणी – म्हणजेच लोकशाही पद्धतीने, तळागाळातील सहभागासह.
तंत्रज्ञानावर कमी भर, कौशल्यांवर अधिक भर – लोकांना मोबाइल, संगणक, इंटरनेट वापरण्याची प्रत्यक्ष कौशल्ये शिकवली.
समावेशक दृष्टिकोन – महिला, वृद्ध, शेतकरी, लहान व्यापारी, अल्पसंख्याक सर्वांपर्यंत पोहोचवले.
या यशाचे महत्त्व
डिजिटल दरी कमी झाली
नागरिकांना आता शासकीय योजना, आरोग्य सेवा, बँकिंग, UPI पेमेंट, DBT योजनांचा थेट लाभ घेता येतो.
डिजिटल लोकशाही मजबूत झाली
नागरिक RTI, तक्रार नोंदणी, योजना मॉनिटरिंग ऑनलाइन करू शकतात.
शासन अधिक पारदर्शक व जबाबदार बनले.
इतर राज्यांसाठी आदर्श
केरळचे मॉडेल हे फक्त तंत्रज्ञान उभारणीपेक्षा लोकांना कौशल्य देण्यावर आधारित आहे.
कमी खर्चात, जास्त परिणामकारक पद्धतीने अंमलबजावणी करता आली.
सामाजिक-आर्थिक सक्षमीकरण
महिला स्वयं-सहायता गट, लघुउद्योग, कारागीर यांना डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर व्यवसायाची संधी मिळाली.
ग्रामीण आणि दुर्बल घटकही डिजिटल मुख्य प्रवाहात आले.
संकटांशी लढण्याची क्षमता
पूर, महामारी यांसारख्या काळात ऑनलाइन शिक्षण, टेलीमेडिसिन, ई-सेवा यामुळे लोकांचे जीवन सुरू राहते.
Kerala becomes India’s first fully digitally literate state
, केरळने “प्रत्येक नागरिक डिजिटलदृष्ट्या सक्षम” करण्याचे लक्ष्य पूर्ण केले आहे. हा उपक्रम भारतातील इतर राज्यांसाठीही आदर्श मॉडेल ठरू शकतो.
