FDI Growth – 15% increase (USD 18.62 billion vs 16.17 billion last year) आर्थिक वर्ष २०२५-२६ च्या पहिल्या तिमाहीत भारतात थेट परकीय गुंतवणुकीचा (FDI) प्रवाह उल्लेखनीयरीत्या वाढला आहे. एप्रिल ते जून या कालावधीत १८.६२ अब्ज अमेरिकन डॉलर्स इतकी गुंतवणूक झाली, जी मागील वर्षाच्या याच कालावधीतील १६.१७ अब्ज डॉलर्सच्या तुलनेत सुमारे १५ टक्के जास्त आहे. या वाढीमुळे मागील तिमाहीत (जानेवारी-मार्च २०२५) झालेल्या घटते ट्रेंडला मोठा उलटाफेर मिळाला आहे.
या कालावधीत अमेरिकेने सर्वात मोठा गुंतवणूकदार म्हणून आघाडी घेतली आहे. शुल्क-संबंधी वाद असतानाही अमेरिकेतील गुंतवणूक जवळजवळ तिपटीने वाढून ५.६१ अब्ज डॉलर्सपर्यंत पोहोचली. सिंगापूर (४.५९ अब्ज), मॉरिशस (२.०८ अब्ज), सायप्रस (१.१ अब्ज) आणि युएई (१ अब्ज) हे इतर महत्त्वाचे स्रोत ठरले. याशिवाय केमन बेटे, नेदरलँड्स, जपान आणि जर्मनी येथूनही भांडवल आले.
जर आपण दीर्घकालीन संचयी गुंतवणुकीकडे पाहिले, तर २००० पासून आतापर्यंत भारतात सर्वाधिक गुंतवणूक मॉरिशस (१८२.२ अब्ज डॉलर्स) आणि सिंगापूर (१७९.४८ अब्ज डॉलर्स) येथून आली आहे, तर अमेरिका ७६.२६ अब्ज डॉलर्ससह तिसऱ्या क्रमांकावर आहे.
क्षेत्रनिहाय विश्लेषण केले असता, संगणक सॉफ्टवेअर आणि हार्डवेअर या क्षेत्राने सर्वाधिक म्हणजे ५.४ अब्ज डॉलर्सची गुंतवणूक खेचली. त्यानंतर सेवा क्षेत्र (३.२८ अब्ज), ऑटोमोबाईल (१.२९ अब्ज) आणि अपारंपरिक ऊर्जा (१.१४ अब्ज) या क्षेत्रांचा क्रम लागतो. व्यापार, रसायने, दूरसंचार आणि बांधकाम विकास या क्षेत्रांनाही चांगली गुंतवणूक मिळाली आहे.
राज्यनिहाय पाहता, कर्नाटकने सर्वाधिक म्हणजे ५.६९ अब्ज डॉलर्सची गुंतवणूक आकर्षित केली असून, त्याच्या जवळपास महाराष्ट्र (५.३६ अब्ज डॉलर्स) आणि तामिळनाडू (२.६७ अब्ज डॉलर्स) आहेत. गुजरात, हरियाणा, दिल्ली आणि तेलंगणा या राज्यांनीही महत्त्वाची भूमिका बजावली.
धोरणांच्या दृष्टीने भारत सरकारने गेल्या दशकात मोठे बदल केले आहेत. बहुतेक क्षेत्रांमध्ये स्वयंचलित मार्गाने १००% FDI ला परवानगी आहे. २०१४-२०१९ या काळात संरक्षण, विमा व पेन्शन क्षेत्रातील FDI मर्यादा वाढवण्यात आल्या तसेच विमान वाहतूक, किरकोळ विक्री आणि बांधकाम विकास क्षेत्रात उदारीकरण झाले. २०१९-२०२४ या कालखंडात कोळसा खाणकाम, कंत्राटी उत्पादन आणि विमा मध्यस्थांमध्ये १००% FDI परवानगी देण्यात आली. २०२५ च्या केंद्रीय अर्थसंकल्पात विमा कंपन्यांमध्ये FDI मर्यादा ७४% वरून थेट १००% करण्याचा प्रस्ताव ठेवण्यात आला आहे, मात्र यासाठी अट अशी आहे की विमा प्रीमियम पूर्णपणे भारतात गुंतवले जावे.
FDI Growth – 15% increase (USD 18.62 billion vs 16.17 billion last year)
थोडक्यात सांगायचे झाले तर, भारतातील FDI प्रवाह पुन्हा एकदा जोर धरताना दिसतो आहे. अमेरिका हे सर्वात मोठे स्रोत बनल्यामुळे भारत-अमेरिका आर्थिक संबंधांना नवे बळ मिळाले आहे. माहिती तंत्रज्ञान, सेवा आणि ऊर्जा क्षेत्रांमध्ये भांडवल येत असल्यामुळे रोजगार निर्मिती, उत्पादन क्षमता आणि तंत्रज्ञान हस्तांतरणाला चालना मिळण्याची शक्यता आहे.
