ओडिशा पुरी येथे “ज्ञान यज्ञ मंडप” डिजिटल लायब्ररी स्थापन होणार — जगन्नाथ मंदिराचा वारसा होईल डिजिटल स्वरूपात जतन

ओडिशा पुरी ज्ञान यज्ञ मंडप : ओडिशा सरकारने पुरी येथील श्रीजगन्नाथ मंदिराशी संबंधित दुर्मिळ नोंदी, हस्तलिखिते आणि ऐतिहासिक दस्तऐवज जतन करण्यासाठी “ज्ञान यज्ञ मंडप” नावाचे अत्याधुनिक डिजिटल ग्रंथालय उभारण्याचा निर्णय घेतला आहे. राज्याचे कायदा मंत्री पृथ्वीराज हरिचंदन यांनी या उपक्रमाची घोषणा केली असून, याचे प्रशासन श्री जगन्नाथ मंदिर प्रशासन (SJTA) कडे असेल.

ही सुविधा जुन्या रघुनंदन वाचनालयाच्या जागी, मंदिर परिसरातच उभारली जाणार आहे. रघुनंदन वाचनालय हे एकेकाळी २०व्या शतकाच्या सुरुवातीला स्थापन झालेले आणि ओडिया, संस्कृत तसेच बंगाली भाषेतील ताडाच्या पानांवरील हस्तलिखितांचे मोठे केंद्र होते. मंदिर परिसरातील “जगन्नाथ हेरिटेज कॉरिडॉर” प्रकल्पांतर्गत त्याचे पुनर्विकासानंतर आता या जागेचा नवा उपयोग केला जाणार आहे.

उपक्रमाचे मुख्य उद्दिष्टे

1. मंदिर अभिलेखागारांचे डिजिटल जतन:

   • मदला पणजी – जगन्नाथ मंदिरातील धार्मिक विधी, उत्सव आणि राजाश्रयाची ऐतिहासिक नोंद.

   • ताडाच्या पानांवरील हस्तलिखिते आणि धार्मिक ग्रंथ.

   • भगवान जगन्नाथाच्या दैनिक पूजा-विधींच्या नोंदी.

   • मंदिर प्रशासन व सांस्कृतिक इतिहासाशी संबंधित प्रशासकीय दस्तऐवज.

2. संशोधन आणि सार्वजनिक प्रवेश:

   • आधुनिक ई-लायब्ररी प्रणालीद्वारे विद्वान, संशोधक आणि भाविकांना डिजिटल स्वरूपात माहिती उपलब्ध करून देण्यात येईल.

   • ग्रंथालयात स्वतंत्र संशोधन केंद्राची सुविधा असेल, जे ओडिशाच्या धार्मिक व सांस्कृतिक इतिहासाच्या अभ्यासाला चालना देईल.

सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक महत्त्व

पुरीतील श्रीजगन्नाथ मंदिर हे भारतातील चार प्रमुख तीर्थांपैकी एक असून, देशाच्या धार्मिक आणि सांस्कृतिक वारशाचे प्रतीक आहे. “ज्ञान यज्ञ मंडप” हा उपक्रम आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने त्या वारशाचे जतन करण्याच्या ओडिशा सरकारच्या प्रयत्नांचा महत्त्वपूर्ण भाग ठरणार आहे.

या डिजिटल संग्रहाद्वारे शतकानुशतकांपासून चालत आलेल्या परंपरा, विधी आणि संस्कृती भावी पिढ्यांसाठी सुरक्षित ठेवण्याचे ध्येय साध्य होईल.

महत्त्वाचे मुद्दे — ओडिशा पुरी ज्ञान यज्ञ मंडप

ह्या प्रकल्पामुळे पुरीचे आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक वैभव डिजिटल युगात जिवंत राहील आणि भारताच्या वारसा संवर्धनात ही नवी ओळख ठरेल.